(Ab)normale angst

Hij is midden 40 en loopt er tegenaan dat hij sinds 1 jaar in loondienst is gegaan. Jarenlang was hij zelfstandig ondernemer maar de stress van elke maand genoeg inkomen kunnen genereren werd te groot. Dus toen een aanbod om te gaan werken voor dit bedrijf voorbijkwam, greep hij het met beide handen aan.

Maar, en daarvoor is hij bij mij, er speelt nogal wat op privégebied en dat slurpt heel veel van zijn energie en aandacht op. En dat had natuurlijk zijn effect op zijn werkprestaties: hij kan beter en dat heeft hij nu al maanden niet laten zien. Sterker zelfs, hij heeft een paar onnodige steken bij een opdrachtgever laten vallen en dat heeft hij bij een gesprek met zijn manager teruggekregen. “Heel terechte kritiek”, zegt hij, “maar (met een diepe zucht) uiteraard niet leuk om te horen.”

Hij wil dus graag tools en handvaten om weer scherp(er) te worden want nu grijpt de angst hem constant naar zijn keel dat hij ontslagen wordt. Ik vraag hem nieuwsgierig naar hoe hij die angst voelt in zijn keel en waar hij het nog meer voelt als hij denkt “ik word ontslagen en heb geen cent meer dan”. Hij vertelt dat het niet alleen zijn keel letterlijk dichtknijpt (“ik krijg amper adem”), er zit ook een ‘blok beton’ in zijn maag.

We doen daarom eerst een ademhalingstechniek (box breathing) om rustig te worden bij paniek gedachten. Hij probeert het uit en merkt gelijk dat het gemakkelijker wordt om adem te halen en de keel minder dichtgeknepen wordt.

Het blok blijft echter een blok. Hij heeft ervaring met mediteren en mindfulness. Ik vraag hem daarom zijn ogen dicht te doen, de paniekgedachte weer te denken en dus het blok beton weer te voelen. “Hoe ziet het eruit?” vraag ik. Hij beschrijft het voor me: donker, vierkant, groot en zwaar. Het neemt bijna zijn hele buik in. Ik vraag hem ernaartoe te ademen en of hij met zijn adem er ruimte omheen kan creëren. Dat lukt.

Vervolgens gaan we kijken of we het anders kunnen inkleuren (het wordt meer oranje) en of we het kleiner kunnen maken. De stukjes die “over” zijn mag hij uitademen. Hij maakt zo het blok maar liefst tot bijna de helft kleiner. Als hij zijn ogen opent, zegt hij “het voelt lichter, ook al zit het er nog wel.” We sparren over onze gedachten die vaak negatief zijn omdat in de oudheid dit een nut had: het hielp ons immers te overleven. Nu leven we in een veel veiligere wereld maar ons verstand is nog steeds dol op paniekgedachten. Helemaal als we bijvoorbeeld kritiek krijgen – dan gaat het alarm lekker af. “Dat zal ook wel zo blijven”, zeg ik nonchalant, en ga verder met uit te leggen hoe we anders met die onvermijdelijke negatieve gedachten om kunnen gaan.

“Uh, Judith even terug” zegt hij, “dat is voor mij wel een échte eyeopener hoor.” “Hoe bedoel je?” vraag ik. “Nou, dat angst er gewoon bij hoort. Dat dat niet abnormaal is, dat dat bij die kritiek hoort die ik kreeg op het werk en dat ik dus géén heel angstig mannetje ben. Want dat ging ik echt denken”, zegt hij.

Ik lach hem geruststellend toe, “Nee joh, dat is doodnormaal. Het is niet leuk, voelt helemaal niet fijn, en we kunnen helemaal meegaan in de angst. Maar gelukkig zijn er ook veel tools en tips om ons te helpen er anders mee om te gaan. En daar gaan we nu mee aan de gang.”

Met de angst in zijn broekzak in plaats van in zijn keel en buik stapt hij lichter de deur uit.

Deze column is ook gepubliceerd in de Baarnsche Courant van 16 oktober 2023.