Ik raak aan de praat met een medewerkster in een schoenenwinkel in Utrecht. Ze vertelt me dat de winkel vorige week failliet is verklaard en ze dus ontslagen wordt. Twee dagen per week werkt ze, en dat wil ze niet opgeven. Zeker niet nu haar man vier maanden geleden op zijn 62ste ook al ontslagen is. “Die is nu elke dag thuis, terwijl hij vroeger veel op reis was. Dat is erg wennen,” vertelt ze, en ze kijkt me schuin aan om te kijken hoe ik daarop reageer. Ik beaam volmondig dat ik begrijp wat ze bedoelt: Ineens is er iemand die alles ziet wat je doet – en vooral ook wat je niet doet. En vraagt iemand of je wil koffiedrinken als jij eigenlijk hele andere plannen hebt. Lastig hoor, als je ineens 24 uur min of meer gedwongen op elkaars lip zit. Hoeveel je ook van de ander houdt.

Terwijl ik dat hardop zeg, lacht ze opgelucht. “Eindelijk iemand die het begrijpt,” zegt ze. Ze baalt dan ook behoorlijk dat ze binnenkort haar werk ineens kwijt is, want krijg maar weer wat nieuws op haar leeftijd. En die twee werkdagen zijn echt voor haar een uitje. Helemaal nu.

Ik kan het niet laten en zeg dat ik toevallig net een personeelsadvertentie bij een andere schoenenwinkel in Hoog Catharijne had gezien. Was dat anders wat voor haar? Nou, zegt ze, toevallig was ze twee dagen geleden een kledingwinkel een paar winkels verderop binnengelopen en had ze verteld dat de schoenwinkel failliet was. Nu hadden ze haar daar gelijk een baan aangeboden: kon ik dat begrijpen? Ze was immers al 60, al ziet ze er jonger uit. Maar ook toen ze dat gelijk eerlijk had gezegd had de manager toch gezegd: Je bent hier altijd welkom. Ze was totaal verrast geweest, blijkbaar willen mensen haar toch nog terwijl zij dacht dat het “situatie hopeloos” was.

Ik zeg dat het me niets verbaast, ze lijkt mij ook een uitstekende kracht en ze heeft nog zeker 7 jaar tot haar pensioen. Ik zou haar vast ook graag willen hebben als ik een zaak had. Ik zeg dat ik toevallig net iets heb geschreven over leeftijdsdiscriminatie en dat we het zelf ook vaak doen zonder dat we het door hebben. Zoals zij ook eigenlijk net bij zichzelf heeft gedaan door te denken dat niemand haar wil vanwege haar leeftijd, terwijl ze toch zo ergens anders aan de gang kan gaan. “Ja”, zegt ze, “vreemd he, dat ik dat denk. Ik kan nog niet goed geloven dat ik zo gemakkelijk iets anders kan krijgen.”

Maar is die andere baan ook echt iets wat ze wil, vraag ik haar. Want nu heeft ze de kans om de komende jaren nog iets te gaan doen wat ze echt belangrijk én leuk vindt. Is die andere baan dat ook voor haar? Dat was precies wat zij ook al had gedacht en dus had ze besloten niet gelijk “ja” te zeggen, antwoordt ze. Ze wilde nog eens goed nadenken hierover. Ik pols of ze al weet hoe ze dit wil gaan aanpakken. Een diepe zucht volgt, en ze trekt haar schouders wat verslagen op. Ze zegt: “Ik vind veel dingen leuk, maar ik weet niet goed wat ik nou echt leuk vind of graag zou willen doen. En ik heb twee kleinkinderen, daar pas ik woensdag en donderdag op. Die dagen zijn heilig voor mij, dus dan kan ik niet werken.”

Misschien heb ik een goede tip voor je om dat duidelijker voor ogen te helpen krijgen, zeg ik. Bedenk de vijf dingen die voor jou echt heel belangrijk zijn in een baan, zoals bijvoorbeeld twee dagen werken en woensdag en donderdag vrij. Dat zijn je vijf deal-makers: die wil je per se in je nieuwe baan hebben. Vervolgens ga je de vijf deal-breakers bedenken: dit zijn vijf dingen die jij niet in een baan wil, bijvoorbeeld een reistijd langer dan 30 minuten, of ’s avonds werken etc. Dit is dan je deal-maker en -breakerlijstje op basis waarvan je vacatures gaat scannen. Zijn er meer dan 3 dealmakers en minder dan 2 dealbreakers, dan is dat mogelijk een baan die goed bij jou past. De rest voldoet dan niet en hoef je niet verder over na te denken. Ze denkt na en noemt wat dingen waar we over sparren. Ze heeft daarna alvast drie duidelijke deal-makers en 1 deal-breaker. “Dat geeft me veel meer houvast,” zegt ze, terwijl ze de ondertussen door mij gepaste en afgekeurde schoen terugzet in het rek.

“Nu mijn man nog,” zegt ze met een grijns. “Heb je daar toevallig nog een tip voor? Hij loopt echt te balen, hij wil nog zo veel. Hij mist het reizen ook. Iedereen zei tegen ons, hij wordt niet ontslagen want hij doet zulk specialistisch werk op de bank, ze hebben je nodig. Nou, mooi niet dus.”

Terwijl ik mijn eigen schoen weer aantrek zeg ik: “Er zijn mensen uit de bankwereld die ontslagen zijn en nu betaald en onbetaald vrijwilligerswerk schijnen te doen in het buitenland. Misschien zou dat iets voor hem zijn en zou hij eens kunnen navragen bij collega’s naar details.” Haar ogen lichten op. “Hij heeft nog steeds contact met ex-collega’s. Dat is zeker de moeite waard om achteraan te gaan,” en ze kijkt me vol energie aan.

Er komen nieuwe klanten de winkel in, die ook schoenen willen passen. “Dank je wel,” zegt ze, “ik kan hier echt wat mee.” “Heel graag gedaan en veel succes”, antwoord ik terwijl ik wegloop.

Dit soort spontane “coaching-in-the-real-world” vind ik het mooiste wat er is.